خورشید ما کمی بیش از چهار و نیم میلیارد سال پیش تشکیل شده است. خورشید ما نیز مثل هر ستاره دیگری در جهان به شکل توده در هم پیچیده ای از ابرهای گازی که عمدتا از هیدروژن و هلیم تشکیل شده بود به وجود آمده اما خرده ریزه هایی که از انفجار سایر ستاره ها باقی مانده بودند، غبارهای بسیار ریز کیهانی که از عناصر سنگین تر همانند کربن، اکسیژن، آلومینیوم، کلسیم و آهن تشکیل شده بودند، نیز در سرتاسر این ابرها پراکنده بودند. این ذرات گرد و غبار که حتی از ذرات غباری که لبه پنجره می نشیند، کوچک تر است، به عنوان نقاط تجمع در سحابی خورشیدی عمل می کند. سایر موارد از جمله یخ، دی اکسید کربن منجمد، دور این نقاط گردهم می آیند و بدین ترتیب این ذرات کم کم بزرگ و بزرگ تر شده و به اجرامی به اندازه یک دانه شن، یک صخره و نهایتا یک تخته سنگ تبدیل می شوند. طی چند میلیون سال، تریلیون ها تریلیون قطعه یخی، سنگ ریزه و اجرام فلزی در اطراف خورشید جوان گردهم می آیند. طی ربع میلیارد سال بعد بسیاری از این اجسام در یکدیگر ادغام شده و بدین شکل سیارات بزرگ ، اقمار، سیارک ها و اجرام موجود در کمربند کوئیپر به وجود می آیند. (برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به مقاله tightening our kuiperbelt که در شمار فوریه 2003 نشریه Natural History به چاپ رسیده است مراجعه کنید.) اجرام کوچکتری که حول خورشید در حال چرخشند، طی مدت های طولانی که از تشکیل آنها گذشته است، چندان تغییر نکرده اند.

بعضی وقت ها یکی از این قطعات سرگردان که باقیمانده های تشکیل سیارات محسوب می شوند با سطح زمین برخورد می کنند. هنگامی که قطعات با زمین برخورد کنند، شهاب سنگ نامیده می شوند. مجموعه داران شهاب سنگ ها را برحسب میزان جلب توجهشان قیمت گذاری می کنند، اما اخترشناسان این اجرام را با توجه به تاریخ شان ارزش گذاری می کنند. همانطور که سنگواره های گیاهان و جانوران، داستان حیات در زمین را ثبت می کنند، این اجرام نیز داستان منظومه شمسی را در سال های اولیه آن ثبت کرده اند. بعضی اوقات نیز این امکان وجود دارد که از آنها برای بررسی تاریخ شکل گیری منظومه شمسی استفاده کنیم. در تحقیقات جدید که توسط شوگوتاچیبانا (Shogo Tachibana) و گری هاس (gary Houss) در دانشگاه ایالتی آریزونا انجام شده است نیز دقیقا همین کار صورت گرفته است؛ یعنی آنها با بررسی آهن رادیواکتیو - یا به عبارت بهتر - تحقیق روی دوتا از قدیمی ترین شهاب سنگ های شناخته شده، توانستند گام دیگری به شناخت حوادثی که به تولد خورشید منجر شد، بردارند. آهن موجود در زمین رادیواکتیو نیست، یا حداقل در حال حاضر رادیواکتیو نیست. بیش از 90 درصد آهنی که در زندگی روزمره با آنها سروکار داریم، از جمله آهنی که در ساختمان ها به کار می رود یا آهن موجود در کلم بروکسل و خون، حاوی 26 پروتون و 30 نوترون است. سایر اتم های آهن نیز حاوی 28، 31 یا 32 نوترون است. انواع مختلف یک عنصر که ایزوتوپ نامیده می شوند، توسط اختلافی که در تعداد نوترون های هسته آنها وجود دارد، از یکدیگر متمایز می شوند، اما برای نامگذاری آنها مجموع تعداد نوترون ها و پروتون های هسته ذکر می شود؛ بنابراین انواع مختلف آهن به صورت آهن 56 یا آهن 58 و غیره نامگذاری می شود.

تمام این ایزوتوپ های آهن از لحاظ رادیواکتیوی پایدارند. ایزوتوپ های دیگری نیز از آهن وجود دارند اما پایدار نیستند. طی زمان اتم های سازنده ایزوتوپ های ناپایدار به طور خودبه خود ذرات زیر اتمی را از هسته خود منتشر می کنند. این فرآیند (که تلاشی هسته ای نامیده می شود) باعث تغییر در تعداد پروتون ها و نوترون های موجود در هسته می شود و بدین ترتیب یک ایزوتوپ به ایزوتوپ دیگر یا حتی به عنصر متفاوت دیگری تبدیل می شود. در نهایت نیز ایزوتوپ ناپایدار مورد نظر از بین می رود. از سرعت تلاشی رادیواکتیو می توان به عنوان ساعتی برای تعیین زمان حوادث مهمی که در تاریخ زمین یا منظومه شمسی روی داده است، استفاده کرد. حداقل به طور نظری، می توان به اندازه گیری نسبت ایزوتوپ های رادیواکتیو ویژه به محصولات پایداری که طی تلاشی بعضی عناصر به وجود می آید، دریافت که از زمانی که جسم آخرین بار از گونه های رادیو اکتیو غنی شده است، چه مدت زمانی می گذرد با توجه به این نکته که هرکدام از ایزوتوپ های رادیواکتیو با سرعت ثابتی که ویژه آن ایزوتوپ است، تجزیه می شود، سرعت تجزیه را می توان بر حسب مفهوم «نیمه عمر بیان کرد. نیمه عمر نشان دهنده مدت زمانی است که طول می کشد یک ایزوتوپ ویژه تجزیه شده و به ایزوتوپ پایدارتر خود تبدیل شود. اندازه گیری هایی که با استفاده از ایزوتوپ های با عمر کوتاه همانند کربن 14 که دارای نیمه عمر حدود 700/5 سال است، می تواند تاریخ آثار تمدن های اولیه بشری را که در تحقیقات باستانشناسی به دست می آید، نشان دهد.

اما اندازه گیری های صورت گرفته توسط ایزوتوپ های با نیمه عمر طولانی تر، همانند اورانیم 238 که نیمه عمری حدود 5/4 میلیارد سال دارد می توانند تاریخ تشکیل صخره ها، سیارات و ستارگان را بیان کنند. آهن 60 که ایزوتوپ رادیواکتیو با نیمه عمر حدودا 5/1 میلیون سال است طی انفجارهایی که در ستارگان بسیار سنگین یا ابر نواختر (Supernova) روی می دهد، به وجود می آید. از آنجایی که منشا این ایزوتوپ منحصر به فرد است، می توان از این خاصیت مفید برای درک رویدادهای کیهانی استفاده کرد. تاجیبانا و هاس نسبت ایزوتوپی حدود ده نمونه کوچک که از دو شهاب سنگ قدیمی تهیه شده بود را اندازه گیری کردند. این دو جرم که به خاطر مکانی که در آن یافت شده اند، بیشانبور و کریمکا نامیده می شوند (اولی در هند و دومی در اوکراین به دست آمده اند) به دسته ای از اجرام تعلق دارند که طی چند میلیون سال تولد خورشید تشکیل شده اند. تمام آهن 60 موجود در دو نمونه شهاب سنگ مدت ها پیش از بین رفته و به کبالت 60 رادیواکتیو تبدیل شده است. کبالت 60 رادیواکتیو هم به نوبه خود به اتم پایدار نیکل 60 تبدیل شده است.

تاجیبانا و هاس با آزمایشاتی که روی ذرات مواد معدنی موجود در شهاب سنگ ها انجام دادند، دریافتند مقدار اضافی قابل توجهی از نیکل 60 در نمونه موجود است که این نکته نشان دهنده آن است که آهن 60 زمانی در این نمونه ها وجود داشته است. این محققین با استفاده از سایر عناصر و ایزوتوپ ها، به عنوان ساعت مرجع تاریخ آهن 60 را ردیابی کرده و دریافتند که در سحابی خورشیدی اولیه به ازای هر یک میلیارد (109) اتم پایدار آهن 56 حدود 300 اتم آهن 60 داشت. شاید این عدد بسیار کوچک به نظر برسد اما باید گفت این عدد ده برابر نسبت ایزوتوپ هایی است که فعلا در گازهای بین ستاره ای کهکشان راه شیری وجود دارد. این مقدار اضافی از آهن 60 درابتدای تشکیل منظومه شمسی رازهای زیادی در مورد منشا کهکشان ما بیان می دارد.

اخترشناسان می دانند که خورشید از ابرگازی شکلی حاصل شده است. علاوه بر آن می دانیم که عاملی باعث شده است تا این توده ابر به چنان چگالی برانی برسد که به تشکیل خورشید منجر شده است. اما پرسش این است که آن حادثه اولیه چه بوده است؟ طبق مدلی که پیش از این ارائه شده است، امواج انفجار ناشی از ابر نواخترها مظنون اصلی این رویداد است. میزان آهن 60 موجود در این دو شهاب سنگ قدیمی دلایل جدیدی در تأیید این نظر فراهم می کند. احتمالا لایه های در حال انبساط مواد ستاره ای که حاوی اتم های آهن 60 حاصل از انفجار ابر نواخترها بودند، هسته های اولیه ابرهای خورشیدی را تشکیل دادند و به همین دلیل حاوی این ساعت های آهن رادیواکتیو هستند. در همان زمان، نیروی اولیه لازم برای تشکیل خورشید منظومه شمسی و نهایتا زمین فراهم شده است.

منبع :شرق و ملاصدرا

سیاه چاله ای در فضا وجود ندارد

 

سیاه چاله ها موضوع بسیاری از داستانهای علمی تخیلی بودند و عده ای گمان می کردند دانشمندان واقعاً آنها را به شکل غیر مستقیم دیده اند ولی براساس اظهارات فیزیکدانان مرکز ملی لورنس لیورمور در کالیفرنیا این حفره های وحشتناک در زمان فضایی وجود ندارند و نمی توانند داشته باشند.

به گزارش پایگاه اینترنتی نیوکرالا در طول چند دهه گذشته مشاهده حرکت کهکشان ها نشان از وجود انرژی تاریک و مرموزی که حدود هفتاد در صد از کیهان را در بر می گرفت داشت که سرعت گسترش آن کیهان را بیشتر می کند.

به عقیده جرج چاپلین فروپاشی ستاره های بزرگ که گمان می رفت باعث ایجاد سیاه چاله شود در حقیقت باعث ایجاد ستاره هایی می شود که انرژی تاریک دارند و نتیجه این که تقریباً می توان اطمینان داشت که سیاه چاله ای در فضا وجود ندارد.

سیاه چاله ها و داستان مرغ یا تخم مرغ

کشف "حلقه گم شده" سیاهچاله ها

تخیل یک هنرمند از یک سیاهچاله در یک خوشه کروی

تلسکوپ فضایی هابل با کشف سیاهچاله هایی در دو خوشه کروی از ستاره ها به دانشمندان کمک کرده است در راه درک نحوه شکل گیری سیاهچاله ها و کهکشان ها گام مهمی بردارند.

سیاهچاله ها اجرام بی نهایت فشرده ای هستند که حتی نور قدرت فرار از جاذبه آنها را ندارد.

ستاره شناسان تا پیش از کشف اخیر، شواهدی دال بر وجود دو نوع سیاهچاله یکی کوچک و یکی غول پیکر به دست آورده بودند.

نوع اول سیاهچاله "ستاره ای" (Supermassive) نام دارد و جرم آن چندین برابر خورشید است و نوع دوم سیاهچاله های"غول پیکر" (Stellar-Mass) هستند که در مرکز کهکشان ها ردیابی شده و جرم آنها معادل چند میلیون یا میلیارد برابر خورشید است.

اکنون دو گروه مستقل از دانشمندان با کمک تلسکوپ فضایی هابل که در مدار زمین گردش می کند، موفق به کشف شواهدی از وجود نوع سومی سیاهچاله در دو خوشه کروی از ستاره ها یکی در کهکشان راه شیری و دیگری کهکشان "اندرومدا" شده اند.

خوشه کروی "جی 1" در کهکشان اندرومدا

از یک سو دکتر "ون در مارل" و تیم او در شهر بالتیمور در ایالت مریلند آمریکا، با استفاده از تلسکوپ هابل سیاهچاله ای را در مرکز خوشه کروی "ام 15" پیدا کرده اند. این خوشه در فاصله 32 هزار سال نوری زمین، در صورت فلکی "اسب بالدار" (Pegasus) قرار دارد. جرم این سیاهچاله 4000 برابر خورشید است.

از سوی دیگر "مایکل ریچ" و تیم او از دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس در خوشه کروی "جی 1" در فاصله 2/2 میلیون سال نوری زمین در کهکشان اندرومدا، شواهدی دال بر وجود سیاهچاله ای به جرم 20 هزار برابر خورشید پیدا کرده اند.

خوشه های کروی (Globular Clusters) مجموعه ای متشکل از چند هزار تا چند میلیون ستاره هستند. این ستاره ها کهن ترین ستاره های کیهان هستند و معمولا حول توده مرکزی کهکشان ها گردش می کنند.

مصالح ساختمانی

دانشمندان می گویند که سیاهچاله های "میان جثه ای" که در خوشه های کروی پیدا شده اند ممکن است رابطه میان سیاهچاله های کوچک و سیاهچاله های غول پیکر را فاش کنند.

"مایکل ریچ" گفت: "مشاهده های هابل نه تنها درباره نحوه تشکیل سیاهچاله ها به ما اطلاعات می دهد، بلکه کمک می کند ارتباط خوشه های کروی را با کهکشان ها درک و یکی از مهم ترین سوالات لاینحل امروز در علم نجوم را حل کنیم: یعنی این سوال که کهکشان ها چگونه تشکیل شده اند."

دو کشف اخیر ظاهرا نشان می دهد که جرم سیاهچاله با جرم شیئی که سیاهچاله در آن قرار دارد نسبت مستقیم دارد. این واقعیتی است که در کهکشان ها نیز منعکس می شود.

جرم سیاهچاله های کشف شده در این دو خوشه کروی حدود نیم درصد جرم خوشه میزبان است. همین نسبت نیز در سیاهچاله های واقع در مرکز کهکشان ها صادق است.

"کارل گبهاردت" از دانشگاه "تگزاس در آستین" و از اعضای تیم آقای ریچ گفت: "ممکن است سیاهچاله های میان جثه که اکنون در خوشه های کروی کشف شده اند مصالح ساختمانی سیاهچاله غول پیکری باشند که در مرکز بیشتر کهکشان ها وجود دارد."

دو نظریه

دکتر گبهارت گفت: "در مورد تشکیل سیاهچاله ها دو نظریه وجود دارد. یک نظریه می گوید که سیاهچاله به طور ناگهان و موقع تشکیل کهکشان که مواد زاید در دل کهکشان انبار می شود شکل می گیرد. براساس نظریه دوم ابتدا یک سیاهچاله کوچک متولد می شود و به تدریج رشد می کند."

به گفته او مشاهده های اخیر از خوشه های کروی نشان می دهد که احتمالا نظریه دوم درست است.

می توان سوال "اول مرغ یا تخم مرغ" را در ابعاد کیهانی نیز مطرح کرد، چرا که کسی نمی داند آیا ابتدا کهکشان ها به وجود آمده اند یا سیاهچاله ها. اما مشاهده های تازه از خوشه های کروی می تواند پاسخ این سوال را پیدا کند.

"اشتاین سیگوردسون" نظریه پرداز دانشکده نجوم دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا می گوید: "سیاهچاله های میان جثه همان حلقه گمشده هستند .

به نقل از سی پی اچ تئوری

منبع : physicsnews.persianblog.com

اگرچه در دوران ما پیدا شدن سیاره ای فراخورشیدی خبر چندان عجیبی به شمار نمی رود اما تصویر برداری از شبه سیاره ای در اطراف ستاره ای خورشید مانند توانسته است بار دیگر توجهات را بسوی فراخورشیدی ها جلب کند

شاتل فضایی آتلانتیس در حال گذراندن مراحل نهایی آماده سازی برای انجام ماموریت STS – 125 است. ماموریتی به مقصد تلسکوپ فضایی هابل. در این ماموریت 11 روزه ابزارهای این تلسکوپ فضایی نظیر باتری ها و ژیروسکوپ ها برای آخرین بار مورد بازنگری قرار می گیرند. همچنین 2 ابزار جدید بر روی هابل نصب می گردد: طیف نگار کیهانی و دوربین میدان باز و سیاره ای 3. با انجام این ماموریت عمر هابل تا سال 1391 تمدید می شود.

 تلسکوپ فضایی هابل در آن زمان 22 ساله خواهد بود. طبق گفته مسئولان ناسا این ماموریت که نیمه اول مهرماه آغاز می شود، یکی از خطرناک ترین ماموریت های تاریخ فضانوردی خواهد بود. برای جلوگیری از وقوع هرگونه اتفاق پیش بینی نشده هم اکنون شاتل فضایی ایندیور به حالت آماده باش قرار گرفته است. درست زمانی که خدمه آتلانتیس مشغول تعمیر ‌هابل هستند، در زمین گروهی ‌از فضانوردان آماده پرواز خواهند بود. این افراد در کل مدت ماموریت آتلانتیس در حالت آماده‌باش به سر می‌برند تا در صورتی که حادثه‌ای برای آتلانتیس رخ داد و بازگشت آنها به جو زمین خطرناک تشخیص داده شد، ‌اندیور زمین را به مقصد ‌هابل ترک کند.

 اگر ضرورتی برای این ماموریت ایجاد شود، برای اولین بار 2 شاتل فضایی عملیات مشترکی را انجام خواهند داد. در این عملیات نجات، خدمه شاتل فضایی آتلانتیس باید در مراحل مختلف ‌با کمک ابزارهای راهپیمایی فضایی خود از آتلانتیس به اندیور منتقل شوند. در این ماموریت، فرماندهی آتلانتیس 30 ساله را " اسکات آلتمن " بر عهده دارد.

 در پایان سال 1391 شهاب بسیار درخشانی برفراز اقیانوس آرام خواهد درخشید. تقسیم شدن آن به چند تکه درخشان بیشتر شبیه یک آتش بازی است. بیننده ای عادی ممکن است فکر کند که این چیزی جز آذرگویی درخشان نیست. اما برای جامعه نجوم، همچون اسطوره سقوط ایکاروس از آسمان است. این منظره، مرگ آتشین تلسکوپی است به نام هابل که تا به حال بیش از 100000 بار در مدار خود به دور زمین گردیده است!

پس از این رویداد، تلسکوپ فضایی جیمز وب جانشین هابل خواهد بود. جیمز وب شامل یک آینه 65 متری اصلی است که از 18 تکه تشکیل شده است. این تلسکوپ 800 میلیون دلاری در نقطه دوم لاگرانژی زمین- خورشید(حدود 1.5 میلیون کیلومتری زمین) قرار می گیرد و طی 5 تا 10 سال ماموریتش درک ما را از جهان به نحور شگرفی تغییر می دهد.

ستاره
دوتایی اسب و اسب سوار (عناق و سها) در صورت فلکی دب اکبر اولین دوگانه
های دیدگانی است

که از آن برای تعیین دید تک تیر اندازها در ایران
باستان استفاده می شده است و اکنون رصد آن با دوربین دو

چشمی بسیار زیباست.

البته این دو گانه را به اسم عناق و سها نیز می شناسند و و جدایی زاویه بین آن ها  به 11 درجه می رسد.

همچنین عناق با قدر 2 و سها با قدر 4 در آسمان می درخشند.

اطلاعاتی از  دو ستاره :

عِناق
و سُها دو تا از ستاره های دب اکبر هستند که هر دو تقریباً از ما 80 سال
نوری فاصله دارند اما به حدی

فاصله شان از هم زیاد است که نمی توان آنها
را ستاره ای دوگانه فرض کرد. از عناق و سها برای تعیین دید

خوب استفاده می
کنند .به این دوستاره لقب اسب و سوار اسب داده شده است.

کلاس های نجوم مقدماتی اقایان از دوشنبه مورخ 87/7/22 ساعت 18 الی 19 برگزار

میشود .بدین وسیله از ثبت نام کنندگان و متقاضیان  این دوره دعوت به عمل میاید تا

 جهت شرکت در کلاس حضور بهم رسانند.

به استحضار اعضای خانه نجوم میرساند به دنبال برگزاری برنامه های رصد هفتگی دوستداران

وعلاقه مندان رصد اسمان میتوانند یکشنبه ها (رصد خانمها)و دو شنبه ها(رصد اقایان)در محل

خانه نجوم حضور یابند.مدت برنامه  رصد 18:30  الی  19:30 میباشد.

چند
روزی است که فضاپیمای مسنجر ناسا از نزدیکی عطارد عبور کرده و تعداد بسیار d تصویر از نواحی ناشناخته این سیاره ثبت کرده است. یکی از مسئولین در
این باره گفت : " ما هم اکنون در مسیری صحیح برای قرار گرفتن در داخل مدار
اطراف سیاره هستیم و تمامی وسایل و داده ها را آنطور که از قبل تنظیم شده
بود، مسنجر مخابره کرده است و ما از این بابت شگفت زده ایم"

این تصویر ، یکی از اولین تصاویری است که به زمین
مخابره شده - حدود 90 دقیقه پس از نزدیکی مسنجر و توسط دوربین زاویه باز
فضاپیما گرفته شده است.

 

تصویر 1:اولین عکس گرفته شده از ناحیه ی مشاهده نشده عطارد

یکی
از ویژگی های این ناحیه ی جدید ، الگوی بزرگ پرتوهاست که از نواحی شمالی
سیاره به سمت پایین میل می کند.به نظر می رسد که این پرتوها ناشی از یک
دهانه ی نسبتا جدید باشند که برای اولین بار توسط یک فضاپیما دیده شده
اند.این نما از سیاره نسبت به آنچه مسنجر در طول اولین پهلو گرفتن خود در
ژانویه 2008 ثیت کرده بسیار نادر است.

در اواسط دهه ی 1970 هنگامی
که مارینر 10 سه بار از نزدیکی سیاره گذشت ، از نیمی از سطح عطارد عکس
برداری کرد.سپس مسنجر در ژانویه ی امسال 20 درصد دیگر از سطح سیاره را
آشکار ساخت و اخیرا مسنجر با موفقیت دومین پهلو گرفتن خود را به اتمام
رساند و 30 درصد دیگر نیز برای ما آشکار شد.