پس آمد سکندر سوی قادسی                    جهانگیر تا جهرم پارسی           

به جهرم یکی بد کی نژاد                          کجا نام او مهرک نوشزاد

به جهرم چو نزدیک شدپادشا                        نهان گشت از او مهرک بی وفا

زجهرم بیامد به ایوان شاه                            ز هر سو بیاورد بی مر سپاه

  جهاندار دارا به جهرم رسید                         که آنجا بدی همه گنجها را کلید

     زجهرم فرخزاد را خواندند                            بدان تخت شاهیش بنشاندند  

چو منذر به نزدیک جهرم رسید                     به آن دشت بی آب لشکر کشید

به منذر چنین گفت کای رایزن                    به جهرم کشیدی زشهر یمن         

این آب انبار که در مرکز شهر وجود دارد مبوط به دوره صفویه است و توسط حاکم وقت جهرم در آن زمان ساخته شده است و الان د محله ی حسن آباد قرار دارد و در فهرست میراث فرهنگی ثبت شده است

عکس این آب انبار را به زودی خواهم گذاشت

این دروازه مربوط به 1256 هجری قمری است که با حصاری که اطراف شهر بوده با سه دربازه دیگر

در یک زمان ساخته شده است و دیوار شهر  1300 شمسی برای گسترش شهر از بین رفته و سه دروازه دیگر از آن سال تا تقریبا 30الی 40 سال قبل از بین رفته و به خیابان تبدیل شده است

قوم بزرگ بختیاری به دو شاخه? هفت لنگ و چهار لنگ تقسیم می‌شود.

هفت لَنگ شامل چهار بابِ بهداروند، بابادی، دورکی و دینارانیو نوروزی است.

چهار لَنگ شامل شش باب محمودصالح (ممصالح)، کینورسی، زلقی ذَلِکی، مَیوند (ممی‌وند) و موگویی و همچنین ممبینی است ، که ممبینی ها از بزرگترین طوایف بختیاری هستند.

براساس سنتی که در ایل وجود داشته‌است، گردش حکومت به‌وسیله مالیات سرانه‌ای بوده‌است که از دامداران می‌گرفتند و اقتصادِ حکومت خان‌ها براساس همین مالیات بود. این مالیات بر اساس میزان تولید فرآورده‌های دامی به نوع مراتع و وسعت آن و شمار دام و شمار نفراتی که در ایل قدرت کارایی در امر تولید دام و پرورش آن را داشته‌اند، بستگی داشته‌است. همه بختیاری از لحاظ گرفتن مالیات به دو بخش تقسیم می‌شد:

از یک بخش که دام زیادتر و مراتع بهتر داشته‌اند مالیات بیشتری دریافت می‌شد و از بخش دیگر مالیاتِ کمتر. واحد گرفتن مالیاتِ دامی در ایل، بر حسب مادیان تعیین می‌شد. برای هر راس مادیان، سالانه مقداری پول از 10 ریال تا 30 ریال به معیار آن زمان دریافت می‌کردند. جدول اخذ مالیات به شرح زیر بوده‌است:

4راس گاو = یک راس مادیان = 10 ریال مالیات

4راس خر = یک راس مادیان = 10 ریال مالیات

1راس مادیان = یک راس مادیان = 10 ریال مالیات

چون یک راس مادیان برابر واحد گرفتن مالیات دامی به معنی چهارلنگ محسوب می‌شده، افراد این منطقه که مشمول پرداخت این نوع مالیات بودند به چهار لنگ معروف شدند. گروه دیگر که قدرت مالی بیشتر داشتند همین مقدار مالیات را به اندازه هفت لنگ مادیان می‌داده‌اند یعنی دوراس مادیان(هشت لنگ) منهای یک لنگه یعنی هفت لنگ مادیان می‌داده‌اند یعنی دوراس مادیان(هشت لنگ) منهای یک لنگه یعنی هفت لنگ. روی این اصل مردم این منطقه به‌ نام هفت لنگ معروف شدند. جدول زیر این طبقه بندی را نشان می‌دهد:

7راس گاو = یک مادیان = 10 ریال مالیات

7راس خر = یک مادیان = 10 ریال مالیات

1راس مادیان + سه لنگ مادیان = 7لنگ مادیان = 10 ریال مالیات

در مورد همین مالیات گرفتن، خان‌ها به دلایل سیاسی در خود ایل و نزدیکی و دوری طایفه‌ها به خان‌ها، بین طوایف فرق می‌گذاشتند و به بعضی‌ها امتیازاتی می‌دادند. گرفتن مالیات توسط کلانتران ایل انجام می‌گرفت و درعوض خود این کلانتران از پرداخت مالیات معاف بودند.

تقسیمات درون-ایلی بختیاری به ترتیب به این صورت است: ایل، قسمت، طایفه، تیره، تش، اولاد، خانوار.^[3]

اولاد را کُربَوو و کُردا هم می‌گویند و اولاد ممکن است به مال و بهون (سیاه‌چادر) هم بخش شود.

این تقسیم بندی توسط خود بختیاری‌ها و توسط خان‌ها و بزرگان ایل برای دستیابی بهتر مردم بختیاری به یکدیگر انجام شد و اصولا چند روستای نزدیک به هم را با هم جمع می بستند و یک نام بر روی آن‌ها می گذاشتند.این معنی را نمی‌دهد که مثلاً طایفه دورکی از یک نژاد و طایفه بابادی از نژاد دیگر بلکه تقسیم بندی نوعی تقسیم بندی سیاسی است مانند تقسیم بندی استان های یک کشور.

شاخه هفت لنگ بختیاری شامل چهار باب اصلی دینارونی-بهداروند(یا بختیاروند)-دورکی-بابادی.البته بحث باب شناسی یک اصل منطقه ای است و به طایفه‌های هم جوار که در یک منطقه زندگی ‌می‌کنند یک باب گویند. بحث باب‌ها در میان خود بختیاری‌ها هم زیاد رواج ندارد،اما مهم طایفه های هر باب است.برای نمونه طایفه‌های مهم میتوان به اورک،گورویی ،لجمیر اورک،سحید ،بابادی ،ململی ،راکی ،دورک وند ،بابا احمدی،موری ،گندلی، زراسیوند،اسیوند،آسترکی و... اشاره کرد.حال اینکه هر کدام از این‌ها نیز خود یک زیر مجموعه دارد.برای نمونه طایفه اورک که یکی از طوایف بزرگ بختیاری محسوب می‌شود بصورت زیر است: اورک شامل موزرمویی – خواجه – لندی - زنگی – غلام – کشی خالی – اولاد حاجی علی – غریبی – جلالی – ممسنی – چهار بینی چه - گل بامکی که هر کدام از موارد بالا خود یک یا چند روستا را شامل می‌شود.

تخت پولاد (تخت فولاد) در اصفهان نام گورستان تاریخی و قدیمی است که اکنون در محدوده شهری اصفهان واقع شده است. این گورستان در طول تاریخ به نامهای "لسان الارض" و "بابا رکن الدین" شهرت داشته و هم اکنون به تخت فولاد معروف است. اظهارات و اشارات برخی رجال نام آور از این مکان گویای قدمت تاریخی آن است. از جمله اظهارات حافظ ابو نعیم اصفهانی، میرزا حسن خان جابری انصاری و برخی دیگر.

اشاره شده است که قبر حضرت یوشع بن نون در آنجا، از حدود دو هزار سال قبل یعنی زمانی که بخت النصر یهودیان را از فلسطین کوچانید و برخی از آنان را در اصفهان جای داد، حاکی از اهمیت شهر اصفهان و این گورستان تاریخی است. اوج اعتبار و شهرت تخت فولاد در دوره صفویه بود. بازسازی این مکان قدیمی، احداث مصلای بزرگ شهر اصفهان و ساخت بنای عظیم مقبره بابا رکن الدین در آنجا و تعداد تکایای زیادی که ساخته شد بر اهمیت آن افزود. بسیاری از این بناها در هجوم افغانها به اصفهان از بین رفت.

در اوایل قاجار تخت فولاد روستای کوچکی بود که در خارج شهر اصفهان قرار داشت و گورستان تخت فولاد بر کناره شهر واقع بود. سلیمان خان رکن الملک نایب الحکومه اصفهان بناهای بسیاری در این مکان ساخت که بر توسعه و اعتبار آن افزود. این مکان تاریخی با ساخت و سازهایی که در اطراف آن شده است و تخریب قسمتهای بسیاری از آنها، در آستانه نابودی قرار گرفته است. این گورستان به دلیل در بر گرفتن مدفن بسیاری از رجال صاحب نام تاریخ ایران دفینه ای پر ارزش در مجموعه های تاریخی ایران زمین است. زنان نام آور بسیاری در این گورستان مدفون هستند که بنا به اعتبار شخصی و خانوادگی شان سنگ قبرهایی با تزئینات و خوشنویسیهای با ارزش، بر گور خود دارند. از جمله:

1. حوری نساء بیگم دختر سید مهدی. سنگ قبرش از جنس مرمر، نوشته آن به خط ثلث که وسط آن آیه ای از قرآن و بقیه چند بیت شعر از اشعار ضیاء اصفهانی است.

2.  خدیجه سلطان بیگم دختر آقا محمود و همسر آقا میر عبد الله شیخ الاسلام و مادر آقا میرزا محمد رحیم (نایب شیخ الاسلام اصفهان) بود. سنگ قبرش مرمر با خط نوشته به رسم ثلث که ابتدای آن آیاتی از قرآن و سپس چند بیت شعر از پرتو، شاعر اصفهانی حکاکی شده است.

3. گوهر بیگم سلطان دختر حاجی محمدتقی نقشینه فروش و همسر آقا میرزا عبدالله شیخ الاسلام.

4. مریم خانم؛ وی دایه سیف الدوله محمد میرزا فرزند فتحعلی شاه قاجار بود که پس از وفات در بقعه ای دفن شد که به سبب مدفن وی به بقعه تکیه مادر شاهزاده معروف شد.

5. عالم تاج خانم، دختر آقا محسن عراقی و همسر شیخ جمال الدین مسجد شاهی که پس از وفات در بقعه تکیه مادر شاهزاده مدفون شد

6. شهر بانو، دختر شیخ محمدتقی رازی نسمه خاتون بود که پس از وفات در بقعه تکیه مادر شاهزاده مدفون شد.

7. عزت الشریعه، دختر شیخ محمدرضا نجفی از علمای نامدار اصفهان که پس از فوت در صحن تکیه مادر شاهزاده مدفون شد.

8. قدسیه احتشامی، وی شاعره معاصر بود که در صحن تکیه میرفندرسکی مدفون شد.

 بی بی ماه بیگم، دختر عباسقلی خان از بختیاریهای اصفهان که در تکیه میرفندرسکی در صمصام السلطنه بختیاری مدفون شد.

10. نورالهدی خانم، دختر محمدرضا خان سهامی تهرانی و همسر مرتضی قلی خان صمصام بختیاری که بعد از وفات در تکیه میرفندرسکی در بقعه صمصام السلطنه مدفون شد.

11. بی بی بیگم خان، دختر صمصام السلطنه بختیاری که بعد از وفات در تکیه میرفندرسکی در آیینه خانه آرامگاه بختیاریها مدفون شد.

12. مهری خانم، از زنان بختیاری بود که به دلیل موقعیت خاص در ایل بعد از وفات در تکیه میرفندرسکی در آرامگاه بختیاریها مدفون شد.

13. بی بی تاج محل، دختر ابراهیم خان ضرغام السلطنه بختیاری که پس از وفات در تکیه میرفندرسکی در آرامگاه بختیاریها مدفون شد.

14. بی بی کفایت، دختر حاج علی قلی خان سردار اسعد بختیاری که پس از وفات در تکیه میرفندرسکی در آرامگاه بختیاریها مدفون شد.

15. بی بی صاحب جان، دختر رضاقلی خان ایل بیگی بختیاری که بعد از وفات در تکیه میرفندرسکی در آرامگاه صمصام السلطنه بختیاری مدفون شد.

این تقسیم بندی توسط خود بختیاری‌ها و توسط خان‌ها و بزرگان ایل برای دستیابی بهتر مردم بختیاری به یکدیگر انجام شد و اصولا چند روستای نزدیک به هم را با هم جمع می بستند و یک نام بر روی آن‌ها می گذاشتند.این معنی را نمی‌دهد که مثلاً طایفه دورکی از یک نژاد و طایفه بابادی از نژاد دیگر بلکه تقسیم بندی نوعی تقسیم بندی سیاسی است مانند تقسیم بندی استان های یک کشور.

شاخه هفت لنگ بختیاری شامل چهار باب اصلی دینارونی-بهداروند(یا بختیاروند)-دورکی-بابادی.البته بحث باب شناسی یک اصل منطقه ای است و به طایفه‌های هم جوار که در یک منطقه زندگی ‌می‌کنند یک باب گویند. بحث باب‌ها در میان خود بختیاری‌ها هم زیاد رواج ندارد،اما مهم طایفه های هر باب است.برای نمونه طایفه‌های مهم میتوان به اورک،گورویی ،لجمیر اورک،سحید ،بابادی ،ململی ،راکی ،دورک وند ،بابا احمدی،موری ،گندلی، زراسیوند،اسیوند،آسترکی و... اشاره کرد.حال اینکه هر کدام از این‌ها نیز خود یک زیر مجموعه دارد.برای نمونه طایفه اورک که یکی از طوایف بزرگ بختیاری محسوب می‌شود بصورت زیر است: اورک شامل موزرمویی – خواجه – لندی - زنگی – غلام – کشی خالی – اولاد حاجی علی – غریبی – جلالی – ممسنی – چهار بینی چه - گل بامکی که هر کدام از موارد بالا خود یک یا چند روستا را شامل می‌شود.

در جنگ ها گاه پیش از آغاز حمله وهجوم بر دشمن توسط سرایندگا ن وآواز خوانان حماسی از دلاوریها وپهلوانیها پیشینیان با آواز یاد می کردند که خود در ایجاد تهییج وشور بیشتر وقوی دل نمودن سپاهیان کار ساز بود.

داستانها وروایات شاهنامه از دیر باز در میان بختیاریها سینه به سینه سپرده می شد وتا عصر حاضر پایدار وماندگار گردید،که ازآن بعنوان یکی از آئین های و مراسم در بختیاری یادمی شود.

چراکه در گذشته این قوم پیش از هر رزمی شاهنامه خوانی می کردند وهمین شاهنامه خوانان بودند که در فتح هند،قندهار ... همگام با رزمندگان بختیاری افتخار آفرین بوده اند ونیز در مقابله با مهاجمین افغانی درسر حدات اصفهان وچهار محال وتهاجمات عثمانی در سرزمین های جنوب غربی بختیاری وخوزستان پیروز گری آفریدند.

شاهنامه پس از قرآن یکی از گرامی ترین کتابها در بین بختیاریها است.وبه مناسب حجم وکثرت داستانها ونمایش پهلوانیها بنام هفت لشکر می شناسند واین نام خود بصورت یک مثل در گفتارهای بر زبانهاست ،که هرچیز کثیر وانبوه را هفت لشکر وهر سخن بسیاررا کتاب هفت لشکر مثل می زنند.

شاهنامه خوان بختیاری ،شاهنامه را با صوتی زیبا در مایه های شور ،همایون،وراست پنج گاه وماهور اجرا می کند ،به ویژه تراژد یهای سیاوش،ایرج ورستم وسهراب وداستان فریدون وکاوه آهنگر از غم انگیز ترین آوازها ی شور شاهنامه خوانی بختیاری است.در آوازها ی رزمی شاهنامه خوانی بعلت اینکه آواز خوان گاهی دچار احساسات شد ید در حین خواندن می شد ،دست ها وپاهای او را محکم می بستند.

دکتر جواد صفی نژاد در کتاب عشایر مرکزی می نویسد:"در کهگیلویه وبویر احمد جهت دست یافتن به شاهنامه خوان در غارت ها گاه دیده می شد که آدمها با سوادی را می دزدیدند تا برایشان در جنگ ها شاهنامه خوانی کند ،وبه او زن ومال دارایی می داده اند ،این خود نمونه ای از اهمیت شاهنامه خوانی در بین زاگرس نشینان ایران و قوم لر است ،اما در زمان رضا خان که عشا یر با سلاح شاهنامه مسلح شده بودند ،در سال 1312 دستور منع شاهنامه در ایلات وعشایر ایران صادر گرد ید وامنیه ها به تفتیش چادرها وخانه ها روستائیان پرداختند واین کار تا شهریور 1320 ادامه داشت وسپس کار شاهنامه با لا گرفت."

لایارد در سفر نامه خود به همایش شاهنامه خوانی در حضور محمد تقی خان چهارلنگ در قلعه تل اشاره کرده است.

از دیگر دلایل اهمیت وتوجه به شاهنامه در بختیاری بر گردان شاهنامه به گویش بختیاری است که در سا لهای اخیر توسط یکی از شاعران بختیاری جواد خسروی نیا صورت گرفته است.

جواد خسروی نیا شاعرمعاصر بختیاری علاوه بر اشعاری که در قالب های مختلف به فارسی و لری سروده اند ، قسمت های زیادی از شاهنامه فردوسی را به گویش بختیاری    برگردانده اند که هم علاقه ی ایشان و کلا بختیاری را به شاهنامه نشان می دهد و هم برای ماندگاری واژه های لری و بختیاری که اکثرا ریشه در اوستا و زبان کهن پارسی دارند کار بسیار ارزنده ای است . جلد اول اشعار ایشان به نام " شاهنامه بختیاری " در سال 1380 به چاپ رسید و برای جلد های بعدی تلاش می کنند . 

شاهنامه خوانی در سی میلی

هر ساله در سوم فروردین همزمان با برگزاری جشن های ایام نوروز در روستایی با نام سی میلی که در مرکزیت سه شهر رامهرمز و ایذه و مسجد سلیمان قرار دارد مراسم با شکوه شاهنامه خوانی برگزار می شود. در این مراسم تمامی بختیاریهای استان خوزستان و دیگر استان ها حضور پیدا می کنند که عده ایی با خواندن شاهنامه و عده کثیری هم برای تماشا و حضور در این جشن سالیانه حاضر می شوند.در این مراسم  شاهنامه خوانان مطرح ایل بختیاری با خواندن اشعار شاهنامه و نقالان جوان و مسن با نقالی صحنه های بدیع شاهنامه و آواز خوانان ایل با آواز خوانی شاهنامه مراسم را همراهی می کنند و در پایان این مراسم که معمولا از ساعت 13 تا 18 به طول می انجامد با نواختن موسیقی محلی و رقص دسته جمعی حاضران در حالی که اکثرا لباس محلی ایل را به تن دارند  به پایان می رسد.

 عکس هایی از حضور خود جوش و صمیمانه بختیاریها در مراسم شاهنامه خوانی در سی میلی

View Raw Image" jQuery1219662813343="15">View Raw Image" jQuery1219663060703="15">

View Raw Image" jQuery1207829571937="12">

View Raw Image" jQuery1207829571937="12">

View Raw Image" jQuery1207829661218="12">

View Raw Image" jQuery1207829865359="12">

View Raw Image" jQuery1207829956687="12">

View Raw Image" jQuery1219663060703="15"> View Raw Image" jQuery1207830256468="12">

 View Raw Image" jQuery1219663149500="15">

View Raw Image" jQuery1219663233343="15">

View Raw Image" jQuery1219663332421="15">

View Raw Image" jQuery1207830474250="12">

View Raw Image" jQuery1207830589062="12">

View Raw Image" jQuery1207830757859="12">

View Raw Image" jQuery1207830904843="12">

View Raw Image" jQuery1219676743015="15">View Raw Image" jQuery1219663332421="15">

View Raw Image" jQuery1219676799281="15">View Raw Image" yLoc="152" xLoc="530" jQuery1219676864890="15">

View Raw Image" yLoc="152" xLoc="530" jQuery1219676864890="15">

View Raw Image" jQuery1219676925109="15">

View Raw Image" jQuery1219676989921="15">

http://www.roomeztheater.com