سورهی سجده[32]
این سوره، سی آیه دارد نام این سوره در بعضی از روایات و
در لسان مشهور مفسران سوره سجده یا الم سجده است ، و گاه برای مشخص ساختن آن از
سوره حم سجده آنرا به نام سجده لقمان می خوانند، چرا که بعد از سوره لقمان قرار
گرفته .در بعضی از روایات نیز از آن به الم تنزیل یاد شده .
این سوره یکی از 29 سورهای است که با حروف مقطّعه آغاز
شده است.یکی از چهار سورهای است که در آن آیه سجدهی واجب آمده است.در آیه 15،
از رکوع و سجده به هنگام شب که مردم در خواب هستند، به عنوان ویژگی مؤمنان راستین
یاد شده و قرائت این آیه نیز سجده واجب دارد.
غرض این سوره بیان مبدأ و معاد، و اقامه برهان بر این مساله
است، و نیز دفع شبهههایی که در باره این دو مساله در دلها خلجان میکند، و در
ضمن به مساله نبوت و کتاب نیز اشاره
مینماید، و امتیازی که دو گروه مؤمنین حقیقی به آیات خدا، و فاسقان خارج از زی
عبودیت، از یکدیگر دارند بیان میکند، و
نیز به دسته اول وعده ثوابی میدهد که از تصور هر متصور بیرون است، و به دسته دوم
وعیدی میدهد، و به انتقام شدیدی تهدید میکند که عبارت است از عذاب الیم و ابدی در قیامت، و عذابی کوچکتر از آن که در
دنیا به زودی خواهند چشید، و در آخر، سوره را با تاکید آن وعید، و دستور به رسول خدا (ص) که تو نیز منتظر باش آن چنان
که آنان منتظرند، ختم میکند.
معروف این است که این سوره در مکه نازل شده است . بعضی از
مفسران هیچیک از آیات آن را استثناء نکرده اند، ولی بعضی دیگر آیه 18 تا 20 را
مدنی می دانند، و معتقدند این سه آیه در مدینه نازل شده .
روی هم رفته در آن چند بخش جلب توجه می کند:
1 - قبل از هر چیز سخن از عظمت قرآن ، و نزول آن از سوی
پروردگار عالمیان ، و نفی اتهامات دشمنان از آن است .
2 - سپس بحثی پیرامون نشانه های خداوند در آسمان و زمین ، و
تدبیر این جهان دارد.
3 - بحث دیگری پیرامون آفرینش انسان از ((خاک )) و ((آب
نطفه )) و ((روح الهی )) و اعطای وسائل فراگیری علم و دانش ، یعنی چشم و گوش و
خرد از سوی خداوند به او می باشد.
4 - بعد از آن از رستاخیز و حوادث قبل از آن یعنی مرگ و بعد
از آن یعنی سوال و حساب سخن می گوید.
5 و 6 - بحثهای موثر و تکان دهنده ای از بشارت و انذار دارد
مومنان را به جنة الماوی نوید می دهد و فاسقان را به عذاب آتش تهدید می کند.
7 - به همین مناسبت اشاره کوتاهی به تاریخ بنی اسرائیل و
سرگذشت موسی (علیه السلام ) و پیروزیهای این امت دارد.
8 - و باز به تناسب بحث بشارت و انذار اشاره ای به احوال
گروهی دیگر از امتهای پیشین و سرنوشت دردناک آنها می کند.
9 و 10 - بار دیگر به مسئله توحید و نشانه های عظمت خدا باز
می گردد و با تهدید دشمنان لجوج سوره را پایان می دهد.
