تخت پولاد (تخت فولاد) در اصفهان نام گورستان تاریخی و قدیمی است که اکنون در محدوده شهری اصفهان واقع شده است. این گورستان در طول تاریخ به نامهای "لسان الارض" و "بابا رکن الدین" شهرت داشته و هم اکنون به تخت فولاد معروف است. اظهارات و اشارات برخی رجال نام آور از این مکان گویای قدمت تاریخی آن است. از جمله اظهارات حافظ ابو نعیم اصفهانی، میرزا حسن خان جابری انصاری و برخی دیگر.
اشاره شده است که قبر حضرت یوشع بن نون در آنجا، از حدود دو هزار سال قبل یعنی زمانی که بخت النصر یهودیان را از فلسطین کوچانید و برخی از آنان را در اصفهان جای داد، حاکی از اهمیت شهر اصفهان و این گورستان تاریخی است. اوج اعتبار و شهرت تخت فولاد در دوره صفویه بود. بازسازی این مکان قدیمی، احداث مصلای بزرگ شهر اصفهان و ساخت بنای عظیم مقبره بابا رکن الدین در آنجا و تعداد تکایای زیادی که ساخته شد بر اهمیت آن افزود. بسیاری از این بناها در هجوم افغانها به اصفهان از بین رفت.
در اوایل قاجار تخت فولاد روستای کوچکی بود که در خارج شهر اصفهان قرار داشت و گورستان تخت فولاد بر کناره شهر واقع بود. سلیمان خان رکن الملک نایب الحکومه اصفهان بناهای بسیاری در این مکان ساخت که بر توسعه و اعتبار آن افزود. این مکان تاریخی با ساخت و سازهایی که در اطراف آن شده است و تخریب قسمتهای بسیاری از آنها، در آستانه نابودی قرار گرفته است. این گورستان به دلیل در بر گرفتن مدفن بسیاری از رجال صاحب نام تاریخ ایران دفینه ای پر ارزش در مجموعه های تاریخی ایران زمین است. زنان نام آور بسیاری در این گورستان مدفون هستند که بنا به اعتبار شخصی و خانوادگی شان سنگ قبرهایی با تزئینات و خوشنویسیهای با ارزش، بر گور خود دارند. از جمله:
1. حوری نساء بیگم دختر سید مهدی. سنگ قبرش از جنس مرمر، نوشته آن به خط ثلث که وسط آن آیه ای از قرآن و بقیه چند بیت شعر از اشعار ضیاء اصفهانی است.
2. خدیجه سلطان بیگم دختر آقا محمود و همسر آقا میر عبد الله شیخ الاسلام و مادر آقا میرزا محمد رحیم (نایب شیخ الاسلام اصفهان) بود. سنگ قبرش مرمر با خط نوشته به رسم ثلث که ابتدای آن آیاتی از قرآن و سپس چند بیت شعر از پرتو، شاعر اصفهانی حکاکی شده است.
3. گوهر بیگم سلطان دختر حاجی محمدتقی نقشینه فروش و همسر آقا میرزا عبدالله شیخ الاسلام.
4. مریم خانم؛ وی دایه سیف الدوله محمد میرزا فرزند فتحعلی شاه قاجار بود که پس از وفات در بقعه ای دفن شد که به سبب مدفن وی به بقعه تکیه مادر شاهزاده معروف شد.
5. عالم تاج خانم، دختر آقا محسن عراقی و همسر شیخ جمال الدین مسجد شاهی که پس از وفات در بقعه تکیه مادر شاهزاده مدفون شد
6. شهر بانو، دختر شیخ محمدتقی رازی نسمه خاتون بود که پس از وفات در بقعه تکیه مادر شاهزاده مدفون شد.
7. عزت الشریعه، دختر شیخ محمدرضا نجفی از علمای نامدار اصفهان که پس از فوت در صحن تکیه مادر شاهزاده مدفون شد.
8. قدسیه احتشامی، وی شاعره معاصر بود که در صحن تکیه میرفندرسکی مدفون شد.
بی بی ماه بیگم، دختر عباسقلی خان از بختیاریهای اصفهان که در تکیه میرفندرسکی در صمصام السلطنه بختیاری مدفون شد.
10. نورالهدی خانم، دختر محمدرضا خان سهامی تهرانی و همسر مرتضی قلی خان صمصام بختیاری که بعد از وفات در تکیه میرفندرسکی در بقعه صمصام السلطنه مدفون شد.
11. بی بی بیگم خان، دختر صمصام السلطنه بختیاری که بعد از وفات در تکیه میرفندرسکی در آیینه خانه آرامگاه بختیاریها مدفون شد.
12. مهری خانم، از زنان بختیاری بود که به دلیل موقعیت خاص در ایل بعد از وفات در تکیه میرفندرسکی در آرامگاه بختیاریها مدفون شد.
13. بی بی تاج محل، دختر ابراهیم خان ضرغام السلطنه بختیاری که پس از وفات در تکیه میرفندرسکی در آرامگاه بختیاریها مدفون شد.
14. بی بی کفایت، دختر حاج علی قلی خان سردار اسعد بختیاری که پس از وفات در تکیه میرفندرسکی در آرامگاه بختیاریها مدفون شد.
15. بی بی صاحب جان، دختر رضاقلی خان ایل بیگی بختیاری که بعد از وفات در تکیه میرفندرسکی در آرامگاه صمصام السلطنه بختیاری مدفون شد.
|