آسمان ما سفره ای از مروارید است که ما با روشن کردن بیش از اندازه آن درخشش مروارید ها را از نظرها سلب کرده ایم و شاید این حسادت ماست. ما انسان هایی که روزی با ستارگان همنشین بودیم . با شکارچی و ماهی و خرس و شیر. با خرس بزرگ و سگ کوچک. چه دورانی داشتیم. ولی حالا دوستان ما نورافکن های غول آسایی هستند که زمین ما را در شب نمایان میکنند. دوران ما دوران دوری از زیبایی است. چراکه برای دیدن زیبایی ای که خدای آسمان ما را به آن منعم کرده باید ساعت ها در راه باشیم تا به جایی برسیم که هم نوعی نباشد تا آسمان را تاریک ببینیم و با یادگار اجدادمان ساعاتی را بگذرانیم و یادی از شهرهای روشن بکنیم و افسوس عمری را بخوریم که در روشنایی میگذرانیم. افسوس زمانی را که میتوانستیم روی بام خانه بنشینیم و از آسمان لذت ببریم و حالا ناچارا آن را در جاده ها میگذرانیم تا شاید به جایی برسیم که آسمان ما را پذیرا باشد. افسوس دیدن هزاران جرم دیگر که اگر شهرهای روشن ما نبودند و چشمانمان در تاریکی پرورش می یافتند میتوانستیم مارا برآن میدارد تا به فکر چاره ای باشیم.

باید گفت که لازم نیست علاقه ای به آسمان داشته باشیم یا زندگی را برای خود سخت کنیم. بلکه اگر ما زندگی را دوست داریم با کنترل نور میتوانیم زندگی بهتر و راحت تری داشته باشیم. نوری که به آسمان میفرستیم هدر رفته و انرژی ای که برای تولید آن میزان نور مصرف شده نیز به هدر می رود. خوب است بدانید اگر بخواهیم انرژی مصرف شده برای تولید برقی که اکنون استفاده میکنیم را جبران کنیم چقدر باید فضای سبز ایجاد کنیم. حسابش ساده است هر 100 وات در ساعت نیاز به ایجاد 500 متر مربع فضای سبز دارد. اگر از این 7 میلیارد ساکن زمین هرکدام در ساعت 500 وات برق مصرف کنند. میبایست در هر ساعت 1.750.000.000.000 متر مربع فضای سبز ایجاد کنیم. این در حالی است که اگر بخواهیم انرژی های تلف شده را جبران کنیم نیاز به زمینی طبقاتی داریم و در غیر این صورت زمین را به سوی گرما سوق میدهیم.

نورپردازی یا نور افشانی؟ کدام واژه برای زمین امروز مناسب تر است؟ شاید بتوان گفت ما بر روی زمین نورپردازی را به ندرت مشاهده میکنیم و اغلب استفاده ما از نور جنبه نور افشانی دارد تا نور پردازی. اگر ساعاتی از شب را بیدار بمانید خواهید دید که پس از حدود ساعت 1 بامداد که اکثریت مردم در خواب به سر میبرند و نیاز به نور آنچنانی ندارند اما با این وجود چراغی را به بهانه این که اگر در تاریکی شب بیدار شدند توانایی دیدن داشته باشند ، روشن میگذارند. اما با این حال از مقایسه حد قدر آسمان در ساعات اولیه شب و ساعات پایانی شب در می یابیم که نور پردازی ای که در خانه ها ، مغازه ها و ... به کار میروند غلط بوده و همین عامل موثری در افزایش آلودگی نوری است. به جرات میتوان گفت که اگر شبی در یکی از بازار های خیابانی به روش روشن نگاه داشتن جلوی مغازه ها توجه کنید خواهید دید که از هر 500 مغازه حتی یک مورد هم نخواهید یافت که نورپردازی مناسبی به کار برده باشد. نور پردازی یعنی استفاده بهینه از نور. به عبارت ساده تر میتوان اینگونه شرح داد که زمانی ما از نور به درستی استفاده کرده ایم که از دامنه روشنایی یک چراغ یا پرژکتور به خوبی استفاده کنیم. به تصویر زیر نگاه کنید:

حتما متوجه  شدید که چطور میتوان از نور یک چراغ یا پرژکتور به درستی استفاده کرد. در تصویر بالا بخش1 نور مفید ، بخش2 و بخش 3 نور های هدر رفته و آلوده کننده های اصلی را نشان میدهد. در قسمت بالا، سمت چپ چراغی با کلاهک مناسب و در سمت راست چراغی با کلاهک نامناسب دیده میشود که حباب لامپ از کلاهک بیرون آمده. در ردیف پایین دو پرژکتور را میبینید که سمت چپ با زاویه ای مناسب و در سمت راست با زاویه ای نا مناسب نصب شده اند.

سجاد صابری - sajjad.s2007@gmail.com