به نام خالق عالمیان
چون رسول خدا (ص) رحلت فرمود بین مسلمین بر سر خلافت اختلاف شد . عده ای بر اساس آن چه از پیامبر (ص) شنیده بودند به علی (ع) رو آوردند چراکه هم نسبتاً نزدیک تر از مردم به آن حضرت بود و هم به علت سبقت در ایمان و تقرب به حضرت رسول (ص) بهترین انتخاب محسوب می شد . ابوبکر پدر زن حضرت رسول (ص) حدیثی خواند که از خود پیامبر شنیده بود و مضمون آن این بود «خلافت حق قریش است » و همین حدیث ، انصار را در ادعای خلافت ، مقلوب ساخت . قریش هم به دعوت عمر با ابوبکر کردند و فقط ابوسفیان و عدهی کمی از دوست داران علی (ع) زیر این بار نرفتند . از تاریخ بیعت قریش با ابوبکر تا زمانی که معاویه خلافت را موروثی کرد انتخاب جانشین پیامبر (ص) به صورت بیعت بوده است . (یعنی عهد و پیمان می کردند که از او همچنان که از رسول خدا اطاعت می کردند فرمان بری کنند و خلیفه هم اصولاً به پیروی از احکام دین و سیره ی حضرت رسول (ص) مُلزَم بود .) پنج تن خلیفه ای را که در مدت این سی سال (11 تا 41 هجری) به همین ترتیب اختیار شده اند خلفای راشدین می گویند .
خلافت ابوبکر : اولین خلیفه ی ابوبکر است که او را به لقب صدیق می خوانند . خلافت او به علت سن زیاد او طولی نکشیده و از دو سال و سه ما و ده روز تجاوز مکرده است . شروع خلافتش با برگشتن جماعتی از مسلمین از دین که آن را اهل ردّه می خوانند و قیام چند تن به عنوان پیامبری مصادف شد . در این زمان ابوبکر از ترس آن که مبادا قرآن به تدریج تحریف شود و یا قسمتی از آن از بین برود دستور داد که قُّراء و کاتبین وحی هر چه از آیات در ظبط دارند بر پوست حیوانات یا درخت خرما بنویسند و قرآنی را که به این ترتیب فراهم آورد به حفصه دختر عمر سپرد . سرکوبی اهل ردّه نیز به دست خالد ابن ولید صورت گرفت . بعد از آن که ابوبکر به دستیاری خالد ابن ولید سرار عربستان را متیع اسلام کرد و مسمم شد اسلام را در خارج از عربستان نیز منتشر سازد . به همین دلیل دو لشکر مهم را تهیه دید . یکی را از راه صحرا به حدود عراق روانه داشت و دیگری را از راه حجاز به شام فرستاد . هراکلیوس (امپراطور روم شرقی) طلب صلح کرد و راضی شد با دادن مبلقی پول و مقداری گندم جلوی پیشرفت مسلمین را موقتاً بگیرد و آن ها را به عربستان برگرداند . از آن جا که خالد از طریق جلگه ی عراق به سمت خلیج فارس پیش راند و بعد از کشتار مردم بر بندر ابلّه (بصره) لیکن اندکی بعد به امر ابوبکر به عربستان باز گشت و به شام مأمور شد . ابوبکر در جمادی الأخر سال سیزده بعد از پانزده روز ناخوشی فوت کرد . او چون مرگ خود را احساس کرد مردم را به بیعت با عمر دعوت نمود .
خلافت عمر ابن الخطاب : بعد از آن که مسلمین به پیشنهاد ابوبکر با عمر بیعت کردند خلیفه ی ثانی (عمر) چون از بابت اوضای داخلی عربستان آسوده خاطر بود تمام همت خود را به انجام طرحی که ابوبکر شروع نموده بود یعنی فتح ممالک ایران و روم مصروف کرد . وقایع مهمی که در زمان خلافت عمر روی داد به شرح ذیل است : فتح ایران ، واقعه ی جسر ، واقعه ی نخیله ، جنگ قادسیه ، فتح مداین ، فتح الفتوح نهاوند ، فتوح شام و فتح مصر . عمر را روزی در حین نماز یکی از ایرانیان که فیروز نام و ابولؤلؤ کنیه داشت و غلام مغیره ابن شوبه بود با خنجری ضربت زد و خلیفه شش روز بعد با همان زخم به قتل رسید و او را در کنار پیامبر (ص) به خاک سپردند . مدّت خلافت عمر ده سال و شش ماه و هشت روز بود .
خلافت عثمان : در ایّامی که عمر بر اثر زخم ابو لؤلؤ بستری بود پنج تن از صحابه که حضرت رسول (ص) هنگام رحلت از آن ها راضی بود یعنی علی (ع) ، عثمان ابن عفان ، طلحه ، زبیر ، سعد ابن ابی وقاص را تعیین کرد تا مسلمین یکی را به خلافت اختیار کنند و دستور داد علی ابن ابی طالب (ع) ، عثمان ، عبدالرحمن ابن عوف و سعد ابن ابی وقاس پس از مرگ او به عنوان مشورت در تأیین خلیفه گرد آیند . پسر او عبدا.. را نیز با محروم کردن از خلافت در این شورا دخالت دهند و بیش از سه روز امر اختیار خلیفه را به تأخیر نیاندازند و ضمناً گفت اگر در این کار بین شما اختلافی بروز کرد جانب آن کس را بگیرید که عبد الرحمن با اوست . مثل این که یقین داشت بین آن ها اتفاق نظر حاصل نمی شود . عبد الرحمن چون اختلاف حاصل شد با عثمان بیعت کرد و عثمان خلیفه شد . در صورتی که دیگران از همه جهت نصبت به او اولا بودند . در سال 35 هجری به دلیل بی مبالاتی عثمان ، حرکاتی از او سر زد که تحمل آن ها بر مؤمنین واقعی بسیار دشوار بود :
1)در سال 30 به دلیل اختلافی که در باب قرائت قرآن بین مردم شهر های عمده ی اسلام بروز کرده بود ، عثمان امر داد که از قرآن ابوبکر که نزد حفصه محفوض بود چند نسخه بردارد و به شهر ها بفرستد و بقیه ی قرآن ها را بسوزانند .
2)این خلیفه وقتی از بی مبالاتی انگشتری حضرت رسول (ص) را که بر آن نقش محمد رسول ا... (ص) بود و پیغمبر و ابوبکر و عمر نامه های خود را به ملوک و عمرای اطراف به آنمهر می کردند در چاه انداخت .
3)این خلیفه در موقع وضع درمسجد مدینه با این که ابو بکر و عمر همه وقت دو پله از مقام رسول ا... (ص) فرو تر می نشستند به جای پیامبر جلوس می کرد .
4) عثمان اکثر وجوه بیت المال را بین خویشان خود مخصوصا بنی امیه تقسیم کرد . عاقبت جماعت شورشی با وجود دفاع پسران طلحه و زبیر و حسن بن علی از خلیفه بر دست یافتند و او را در حالی که روزه و به خواندن قران مشغول بود در ذی الحجه سال 35 کشتند و خلافتش در این وضع پس از 12 سال خاتمه یافت .
خلافت علی ابن علی طالب : بعد از قطل عثمان مردم با علی ابن ابی طالب داماد و پسر عموی حضرت رسول به خلافت بیعت کردند و اول کسی که به او دست بیعت داد طلحه بود و پس از او زبیر . در میان صحابه ی رسول ا... از مهاجر وانصار نیز عده ای بیعت علی (ع) را نپذیرفتند و هر روز در مسجد شام مردم را بردشمنی با علی (ع) تحریک می نممودند .
به این ترتیب می بینیم خلافت خلفای راشدین که در عصر سه خلیفه ی اول صرف فتح ممالک خارجی و بسط و تقویت اسلام بود از اواخر خلافت عثمان با انقلابات داخلی مواجه شد و این انقلابات مقارن انتساب علی (ع) به نفاق شدید و چند فرقه شدن مسلمین مبدل گردید به همین جهت تمام دوره ی خلافت علی (ع) به جنگ های داخلی و زد وخورد با مدعیان جانشینی عثمان گشت .
مشهور است بعد از واقعه ی نهروان سه تن از خوارجبرای نجات اسلام از فتنه به عقیده ی خود توطئه کردند که امیرالمؤمنین علی (ع) و معاویه و عمروعاص را در یک روز به قطل برسانند تا بعد مسلمین هر کس را که صلاح دانستند به خلافت اختیار کنند . برای این کار هر یک شمشیری زهر آلود برداشتند و به کوفه و شام و مصر حرکت نمودند . مأمور قطل عمروعاص دیگری را به اشتباه به جای والی مصر کشت . مأمور قطل معاویه هم اگر چه معاویه را ضربتی زد ولی کاری نبود و خود به قطل رسید . تنها ابن ملجم مرادی موقع نماز صبح در مسجد کوفه علی (ع) را زخم زد و حضرت بر اثر همان سه روز بعد ، بعد از پنج سال سه ماه کم خلافت وفات یافت و در جوار کوفه (نجف ) به خاک سپرده شد .
منبع : کتاب تاریخ ایران
